bởi Kiều Nga 
Ngành GT-VT đề nghị chọn một đơn vị tư vấn chuyên nghiên cứu để tích hợp hệ thống đường sắt đô thị (metro) kết nối các đô thị lớn và các sân bay trên lãnh thổ của tỉnh Đồng Nai vào kế hoạch phát triển tỉnh trong giai đoạn 2021-2030, và đồng thời cả tầm nhìn dài hạn đến năm 2050.
Quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị (metro) mở ra cơ hội phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit Oriented Development), một mô hình phát triển đô thị kết nối chặt chẽ với giao thông công cộng.
Metro kết nối các đô thị, sân bay
Để mở rộng và cải thiện mạng lưới giao thông kết nối khu vực, Sở GT-VT TP.HCM và Sở GT-VT Đồng Nai đã đề xuất một phương án kéo dài tuyến metro số 1 về Đồng Nai và Bình Dương.
Theo đó, đoạn kéo dài về Đồng Nai có chiều dài khoảng 18,3km và đi trên cao, được chia thành 3 đoạn: đoạn từ ga S0 đến ngã ba Vũng Tàu, đoạn từ ngã ba Vũng Tàu đến chợ Sặt, và đoạn từ ngã ba Chợ Sặt đến khu vực xã Hố Nai 3. Đoạn từ ga S0 đến ngã ba Vũng Tàu có chiều dài khoảng 3,8km, đoạn từ ngã ba Vũng Tàu đến chợ Sặt khoảng 8,9km, và đoạn từ ngã ba Chợ Sặt về khu vực xã Hố Nai 3 khoảng 5,6km. Trong phương án này, Sở GT-VT đã đề xuất xây dựng một nhà ga tại khu vực Khu công nghiệp (KCN) Biên Hòa 1 với mô hình quảng trường nhà ga, nhằm kết nối các hình thức vận tải. Đồng thời, Sở GT-VT cũng đã thảo luận về việc nghiên cứu đưa tuyến metro từ nhà ga KCN Biên Hòa 1 kéo dài đến sân bay Long Thành, đảm bảo sự kết nối giao thông bằng đường sắt giữa TP.HCM và Đồng Nai.
Theo Giám đốc Sở GT-VT Lê Quang Bình, phương án này cũng sẽ kết nối cả hai sân bay trên lãnh thổ của tỉnh, đó là sân bay Long Thành và sân bay Biên Hòa.
Từ nhà ga KCN Biên Hòa 1, Sở GT-VT cũng đề xuất tuyến metro đi qua khu vực cù lao Hiệp Hòa, rồi vào trung tâm TP.Biên Hòa. Tuyến metro này sẽ đi qua trung tâm TP.Biên Hòa đến đường Nguyễn Ái Quốc, tiếp theo đi dọc theo đường Nguyễn Du để kết nối với sân bay Biên Hòa, được quy hoạch để khai thác lưỡng dụng.
Ngoài hai tuyến metro trên, Sở GT-VT cũng đề xuất một tuyến metro kết nối các đô thị lớn trên lãnh thổ tỉnh. Tuyến này sẽ bắt đầu từ H.Nhơn Trạch, kết nối với các đô thị trên lãnh thổ của H.Long Thành, H.Thống Nhất, H.Trảng Bom và cuối cùng nối với TP.Biên Hòa.
“Về hướng tuyến, đơn vị lập tư vấn quy hoạch tỉnh sẽ nghiên cứu để đề xuất phương án. Quan điểm của Sở GT-VT là metro phải đi qua các khu đô thị, vì đây là loại hình vận tải phục vụ vận chuyển hành khách, không phải vận chuyển hàng hóa,” ông Lê Quang Bình chia sẻ.
Phát triển đô thị theo mô hình TOD
Theo Giám đốc Sở Xây dựng Hồ Văn Hà, Sở GT-VT đã đề xuất xây dựng tuyến metro kết nối từ nhà ga KCN Biên Hòa 1 đến sân bay Long Thành, và Sở Xây dựng đã tự mình nghiên cứu phương án hướng tuyến để bổ sung quy hoạch. Hơn nữa, họ cũng đề xuất cho đơn vị tư vấn lập quy hoạch tỉnh nghiên cứu mô hình phát triển đô thị xung quanh các nút giao metro.
“Hiện nay, TP.HCM đang triển khai mô hình này nên cần có sự nghiên cứu, quy hoạch để phát triển cho đô thị Biên Hòa,” ông Hà cho biết.
Phát triển đô thị theo mô hình TOD đã được chứng minh thành công tại Nhật Bản, trong đó chú trọng vào việc phát triển xung quanh nhà ga và quảng trường nhà ga với các chức năng trung chuyển không giới hạn về giao thông công cộng. Các chuyên gia cho rằng mô hình này tối đa hóa giá trị gia tăng từ đất đai, giúp bù đắp cho vốn đầu tư vào đường sắt đô thị. Nó cũng tối đa hóa lưu lượng hành khách sử dụng đường sắt đô thị, giúp các dự án vận tải hành khách công cộng có lợi nhuận. Đồng thời, nó tạo điều kiện thuận tiện, an toàn cho hành khách tiếp cận các không gian đô thị theo mô hình TOD tới các trạm đường sắt đô thị và ngược lại, góp phần cải thiện môi trường và đời sống cộng đồng tại địa phương.
Trong buổi họp góp ý vào quy hoạch tỉnh diễn ra vào giữa tháng 6-2023, Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn đã nhấn mạnh tính cần thiết của việc có một tuyến metro kết nối từ TP.HCM qua TP.Biên Hòa đến sân bay Long Thành. Nếu tuyến metro này được xây dựng, khu vực từ TP.Biên Hòa đến sân bay Long Thành sẽ có tiềm năng phát triển đô thị theo mô hình TOD, đặc biệt khi quỹ đất ở khu vực này còn khá lớn. Hơn nữa, vị trí địa lý thuận lợi của khu vực này trong việc kết nối và di chuyển đến TP.HCM và sân bay Long Thành cũng là điểm cộng lớn cho sự phát triển của nó.
Phạm Tùng
